Anafiadau Difrifol a Pharhaus

Er bod y rhan fwyaf o bersonél y Lluoedd yn cael eu rhyddhau yn ffit ac yn iach, oherwydd ei natur gall gwrthdaro arwain at anafiadau difrifol a pharhaus. Bu dros 70 o ddrychiadau rhannol neu lawn ers 2006 sydd wedi effeithio ar bersonél Lluoedd y DU (MoD). Mae’r risg o farwolaeth yn y fyddin ar hyn o bryd yn 1 o bob 1000, sydd yn 150 gymaint â’r risg i boblogaeth y DU mewn swyddi eraill. Gall anafiadau difrifol i’r ymennydd, niwed i fadruddyn y cefn, colli golwg yn rhannol neu’n gyfan gwbl, anffurfio’r corff neu’r wyneb, colli clyw yn drawmatig ac anafiadau llosg, achosi problemau hirdymor. Bydd pob achos yn unigryw, a phan fo’n briodol efallai bydd angen gwneud addasiadau er mwyn i’r Cyn-filwr allu ymdopi’n dda yn y gymuned.

Mae Llywodraeth y DU (fel rhan o’r Cyfamod Milwrol) wedi sefydlu protocol ar gyfer trosglwyddo gofal iechyd a chymdeithasol rhwng gofal iechyd y Fyddin a’r GIG. Fe’i gelwir yn Brotocol Pontio, a datblygwyd y broses dan nawdd Bwrdd partneriaeth yr MoD/Adrannau Iechyd. Fe’i mabwysiadwyd gan y gweinyddiaethau datganoledig.

Mae’r protocol yn ei gwneud yn ofynnol i sefydlu tîm Amlddisgyblaethol yn yr ardal leol ble bydd y Cyn-filwr yn cael ei ryddhau iddo. Dylid cynnal cynhadledd achos tua 3 mis cyn rhyddhau. Dylai’r gynhadledd yma gynnwys y rhai sydd yn ymwneud â’i ofal ar hyn o bryd ac i’r dyfodol. Os yn briodol, dylid cytuno ar becyn gofal iechyd parhaus, a gweithredu ar hynny.

Sefyllfaoedd Penodol yn y Gymuded

Most community health workers will have experience of working with adults with disabilities. Veterans may present similar issues to be overcome, however there may be specific issues that will be more common in this group. This module cannot cover all possible scenarios and an individual approach should be taken – remembering to take psychological and social factors in to consideration.

Symptomau all ddod i’r amlwg yn y gymuded:-

Problemau ymdopi â cholli golwg
Problemau ymdopi â cholli clyw
Problemau ynghylch anffurfio
Poen cronig
Teimladau Rhithaelodau
Anawsterau gyda phrosthesis/stwmp

Colli golwg

Gall hynny fod yn golli golwg yn rhannol neu’n gyfan gwbl - cyn rhyddhau dylid fod wedi darparu neu gynllunio proses adsefydlu a’r holl driniaethau angenrheidiol. Gall y cyn-filwr gyflwyno anawsterau parhaus neu rai sydd yn gwaethygu. Dylid fod wedi cofrestru’r Cyn-filwr fel person rhannol ddall neu ddall fel sy’n briodol, a dylai’r pecyn pontio fod wedi sicrhau bod cymhorthion wedi eu darparu. Os oes gan y cyn-filwr olwg gweddilliol defnyddiol a’i fod yn cwyno bod ei olwg yn gwaethygu, dylid asesu a oes angen asesiad brys (ar yr un diwrnod) gan Offthalmolegydd (yn arbennig oes yw mewn poen neu os oes cochni acíwt yn y llygaid). Fel arall, efallai y bydd atgyfeirio at glinig cymhorthion golwg gwan neu Gyn-filwyr Dall y DU yn briodol. Mae gan Sefydliad Cenedlaethol Brenhinol y Deillion nifer o gymhorthion defnyddiol iawn ar eu safle. Mae yna hefyd ganllawiau cynhwysfawr ar addasiadau yn y cartref i bobl ddall neu rannol ddall yma.

Colli clyw

Mae colli clyw o ganlyniad i sŵn (NIHL) yn gyffredin ymysg personél y lluoedd. Eglurodd y Capten Lawfeddyg David Brown QHP FFOM o’r Llynges Frenhinol mewn cynhadledd yn 2011 “Dull Modern o Drin Colli Clyw o Ganlyniad i Sŵn mewn Gweithrediadau Milwrol”:-

“Mae diagnosis o golli clyw o ganlyniad i sŵn yn golygu bod angen hanes o amlygiad i sŵn digonol a thystiolaeth awdiometreg o golli clyw amledd uchel o’r ffurfweddiad priodol. Er y gellir asesu amlygiad mewn diwydiant yn gymharol hawdd, mae amlygiad ysbeidiol i lefelau uchel iawn o sŵn a gynhyrchir gan arfau yn golygu nad dyna’r achos yn yr amgylchedd gweithredol. Felly yn rhaglen cadw clyw y lluoedd mae angen dibynnu mwy or awdiogramau unigolion.

Awgrymodd adroddiadau papur newydd yn 2008 na ellir galw ar rhwng 5% a 10% o filwyr o ganlyniad i NIHL mewn gweithrediadau yn ddiweddar, ond mae archwiliad o’u cofnodion meddygol yn dangos bod hynny ond yn wir mewn un rhan o dair o’r achosion.

Dangosodd cymhariaeth o awdiometreg cyn ac ar ôl lleoli mewn 100 o bersonél Wrth Gefn a leolwyd ar gyfer Op Herrick 6 bod gan 10% ddirywiad pendant yn eu clyw a bod gan 32% arall golled mesuradwy.

O’r 181 o’r Môr-filwyr Brenhinol 42 CDO a leolwyd ar gyfer Op Herrick 9, roedd gan 69% awdiogramau oedd yn gydnaws â NIHL. Roedd cyfran yr unigolion yr effeithiwyd arnynt yn gyffredinol, a chyfran y rhai yr effeithiwyd arnynt i raddau helaethach yn sylweddol uwch nag astudiaeth waelodlin o bersonél RAF a gynhaliwyd cyn Op Herrick a Telic.”

Efallai na fydd y lefel yma o golli clyw yn amlwg yn syth i’r gweithiwr gofal iechyd yn y gymuned, ac o ystyried y colli clyw naturiol sydd yn digwydd dros amser, efallai na fydd yn broblem ffwythiannol am nifer o flynyddoedd ar ôl ryddhau. Mae gan gyn-filwyr hawl i gael y driniaeth flaenoriaethol a dylid eu hatgyfeirio at wasanaethau awdioleg gan ddefnyddio’r paragraff:-

Mae’r claf yma yn gyn-filwr. Rwyf yn credu y gall ei gyflwr/ei chyflwr fod yn gysylltiedig â gwasanaeth milwrol. Dylid ystyried yr atgyfeiriad yma ar gyfer triniaeth blaenoriaethol o dan Gylchlythyr Iechyd Cymru WHC (2008) 051

Gall colli clyw mwy difrifol fod o ganlyniad i niwed trawmatig (o ganlyniad i ffrwydrad) ble gall fod yna ddifrod strwythurol i’r glust. Dylid fod wedi delio â’r achosion yma yn fewnol yn y Gwasanaeth, ond efallai y bydd angen atgyfeirio yn y GIG ar gyfer asesiad gan lawfeddyg ENT.

Mae Gweithredu ar golli clyw (enw newydd Sefydliad Cenedlaethol Brenhinol y Deillion ) yn adnodd defnyddiol.

Anffurfio

‘Anffurfio’ yw’r term cyffredinol ar gyfer effaith esthetig neu effaith weledol craith, llosg, marc, nodweddion siâp anghymesur neu anarferol neu wead y croen ar yr wyneb, dwylo neu’r corff. (Changing Faces)

Mae pobl ag anffurfiad yn amrywio o ran eu hadwaith seicogymdeithasol, ac nid yw difrifoldeb yr anffurfiad bob amser yn gysylltiedig â’r ffordd y mae unigolion yn meddwl amdanynt eu hunain. Mae’n bwysig cydnabod y bydd rhai unigolion ag anffurfiad difrifol wedi addasu’n dda. Bydd ymateb pobl eraill i anffurfiad yn cyfrannu’n gyffredinol at deimladau negyddol.

Mae Changing faces yn cynhyrchu canllawiau defnyddiol sydd yn nodi strategaeth gymdeithasol i bobl ag anffurfiad.